Skrót/pojęcie | Wyszczególnienie |
AED | Automatyczny defibrylator zewnętrzny; urządzenie ratunkowe służące do przywracania rytmu serca w przypadku nagłego zatrzymania krążenia |
Agrofotowoltaika | Koncepcja polegająca na jednoczesnym wykorzystaniu tego samego obszaru ziemi do uprawy rolnej (jako główne zastosowanie) i produkcji energii elektrycznej z wykorzystaniem instalacji fotowoltaicznych (jako zastosowanie dodatkowe) |
ASD | Autism spectrum disorder – Spektrum zaburzeń autystycznych |
BAT | Best Available Techniques – najlepsze dostępne techniki, dokument formułujący wnioski dotyczące najlepszych dostępnych technik dla instalacji nim objętych, a także wskazujący poziomy emisji powiązane z najlepszymi dostępnymi technikami |
BDO | Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami; system informatyczny służący do ewidencjonowania i monitorowania odpadów w Polsce |
Biomasa | Materiał energetyczny powstały z materii organicznej, takiej jak odpady i pozostałości roślinne i zwierzęce |
BHP | Bezpieczeństwo i higiena pracy |
B+R+I | Badania – Rozwój – Innowacje |
CAPEX | Capital expenditures – nakłady inwestycyjne na rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawo do korzystania ze składnika aktywów |
CDS (ang. Clean dark spread) | Różnica pomiędzy osiągniętą ceną ze sprzedaży energii elektrycznej wytworzonej a kosztami zmiennymi dotyczącymi wytworzenia tej energii (jednostkowy koszt CO2 i jednostkowy koszt węgla z transportem) |
Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ | CZR (ang. Sustainaible Development Goals, SDGs) to plan naprawy świata przyjęty przez kraje członkowskie ONZ, który obejmuje kwestie klimatyczne, środowiskowe, społeczne i gospodarcze. Zakłada m.in. dążenie do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, zachowania różnorodności środowiskowej, zagwarantowania praw człowieka czy eliminacji ubóstwa |
CO2 | Dwutlenek węgla |
Compliance | Zapewnianie zgodności działalności organizacji z obowiązującymi przepisami oraz regulacjami wewnętrznymi |
COSO | Amerykańska organizacja sektora prywatnego COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission – Komitet Organizacji Sponsorujących Komisję Treadway). Według COSO audytorzy, kontrolerzy wewnętrzni monitorują, opiniują system kontroli wewnętrznej w przedsiębiorstwie i bezstronnie sprawdzają czy są one przestrzegane |
cPPA | Corporate Power Purchase Agreement; długoterminowe kontrakty na zakup energii elektrycznej wyprodukowanej z konkretnego źródła odnawialnego, zawierane bezpośrednio przez producenta energii i przedsiębiorstwo przemysłowe będące najczęściej znacznym konsumentem energii elektrycznej |
CSR (ang. Corporate Social Responsibility) | Społeczna odpowiedzialność biznesu. Odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko, zapewniana przez przejrzyste i etyczne postępowanie, które:
|
EBI | Europejski Bank Inwestycyjny |
EBIT | Zysk (strata) operacyjny |
EBITDA | Zysk (strata) operacyjny + amortyzacja + odpis z tyt. utraty wartości niefinansowych aktywów trwałych |
Employer branding | Działania firmy mające na celu budowanie jej wizerunku jako atrakcyjnego pracodawcy |
Energy Lending Policy | Polityka Europejskiego Banku Inwestycyjnego określająca kryteria i wytyczne finansowania projektów energetycznych. Polityka ta ma na celu wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, zwiększanie bezpieczeństwa dostaw energii oraz promowanie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii. EIB zobowiązuje się do finansowania projektów, które są zgodne z celami Unii Europejskiej w zakresie klimatu i energii. |
EOG | Europejski Obszar Gospodarczy; strefa wolnego handlu i wspólny rynek, obejmujące państwa Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA), z wyjątkiem Szwajcarii (państwa UE + Islandia, Norwegia i Liechtenstein). |
ERM | Zintegrowany system zarządzania ryzykiem |
ESG | Zestaw zagadnień związanych ze zrównoważonym rozwojem w działalności gospodarczej. Skrótowiec ESG odnosi się do trzech podstawowych filarów zrównoważonego rozwoju: środowiska (E – Environment), społeczeństwa (S – Society) i ładu zarządczego (G – Governance). Zagadnienia ESG są obecnie podstawowym punktem odniesienia dla raportowania niefinansowego przedsiębiorstw |
ESMA | European Securities and Markets Authority – Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych |
ESRS | Europejskie Standardy Raportowania Zrównoważonego Rozwoju; zestaw standardów mających na celu ujednolicenie sposobu, w jaki przedsiębiorstwa objęte dyrektywą CSRD będą raportować swoje działania w obszarze środowiskowym, społecznym oraz związanym z ładem korporacyjnym. Celem ESRS jest zwiększenie transparentności i porównywalności danych dotyczących zrównoważonego rozwoju. |
EUA | EU Emission Allowance – uprawnienie do emisji w ramach Europejskiego Systemu Handlu Emisjami |
EW | Elektrownia węglowa |
FDIR (ang. Faul Detection, Isolation, Restoration) |
System umożliwiający automatyczne wykrywanie awarii, wyizolowanie miejsca uszkodzenia i przywrócenie zasilania |
Gender Pay Gap | Różnica w średnich zarobkach kobiet i mężczyzn, wyrażona zazwyczaj jako stosunek średniego wynagrodzenia kobiet do mężczyzn |
GHG Protocol | Greenhouse Gas Protocol; zapewnia standardy, wytyczne, narzędzia i szkolenia dla firm oraz rządów w zakresie pomiaru i zarządzania emisjami gazów cieplarnianych. GHG Protocol określa ramy dla inwentaryzacji emisji, umożliwiając organizacjom identyfikację głównych źródeł emisji w ich działalności, monitorowanie postępów w redukcji emisji oraz raportowanie w sposób transparentny |
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) | Koncepcja, zgodnie z którą produkty, materiały oraz surowce pozostają w gospodarce tak długo, jak to możliwe, a odpady, jeżeli już powstaną, są traktowane jako surowce wtórne. |
GPZ | Główny Punkt Zasilający; stacja transformatorowa, do której doprowadzone są linie napowietrzne średniego i wysokiego napięcia. Punkt, w którym energia elektryczna jest dostarczana z wyższego poziomu napięcia do lokalnej sieci dystrybucyjnej o niższym napięciu. GPZ pełni funkcję pośrednika w transmisji energii, umożliwiając jej przekształcenie (za pomocą transformatorów) na poziomy napięcia odpowiednie dla odbiorców końcowych, takich jak gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa czy instytucje. |
Greenfield | Inwestycja realizowana od podstaw na niezagospodarowanym terenie, co pozwala na swobodne zaplanowanie i zbudowanie struktury, zakładu produkcyjnego, biura czy innego obiektu według specyficznych wymagań projektu |
GRI | Global Reporting Initiative; międzynarodowa organizacja, która opracowuje powszechnie stosowane standardy raportowania zrównoważonego rozwoju, umożliwiające organizacjom mierzenie i komunikowanie ich wpływu na gospodarkę, środowisko oraz społeczeństwo |
GWh | Gigawatogodzina |
Horyzont 2020 | Największy program finansowania badań naukowych i innowacji w UE, realizowany w perspektywie finansowej 2014-2020 z budżetem blisko 80 mld euro. Następcą programu Horyzont 2020 w perspektywie finansowej 2021-2027 jest program Horyzont Europa |
HR | Human resources – zasoby ludzkie |
Interesariusz | Osoba lub grupa osób zainteresowana decyzjami lub działaniami organizacji. Interesariusz to każdy, kto wpływa na organizację i każdy, na kogo ona wpływa |
Internet rzeczy (IoT) | Sieć połączonych ze sobą fizycznych urządzeń wyposażonych w czujniki, oprogramowanie i inne technologie służące do łączenia i wymiany danych z innymi urządzeniami i systemami przez Internet |
IOS | Instalacja odsiarczania spalin oraz redukcji metali ciężkich |
IT (ang. information technology) | Technika informatyczna. Sprzęt komputerowy oraz oprogramowanie, a także narzędzia i inne techniki związane ze zbieraniem, przetwarzaniem, przesyłaniem, przechowywaniem, zabezpieczaniem i prezentowaniem informacji |
JRM | Jednostka Rynku Mocy |
KGW | Koło gospodyń wiejskich |
Kogeneracja | Proces technologiczny jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i użytkowej energii cieplnej w elektrociepłowni |
KPI | Key Performance Indicator; narzędzie służące do pomiaru stopnia realizacji kluczowych celów biznesowych lub wydajności procesów w organizacji |
KSE | Zbiór urządzeń przeznaczony do wytwarzania, przesyłu, rozdziału, magazynowania i użytkowania energii elektrycznej, połączonych ze sobą funkcjonalnie w system umożliwiający realizację dostaw energii elektrycznej na terenie kraju w sposób ciągły i nieprzerwany |
kV | Kilowolt |
KZR | Księga Systemu Kryteriów Zrównoważonego Rozwoju |
LWB | Lubelski Węgiel Bogdanka |
Łańcuch dostaw | Sekwencja działań lub stron dostarczających produkty lub usługi dla organizacji |
Łańcuch wartości | Sekwencja działań podejmowanych przez firmę, aby opracować, wytworzyć, sprzedać i dostarczyć produkt lub usługę, a następnie świadczyć usługi posprzedażowe |
Metoda location-based | Metoda szacowania emisji gazów cieplarnianych w Zakresie 2 wykorzystująca średnią intensywność emisji w danym regionie geograficznym |
Mg | Megagram, inaczej tona |
MMR | Micro Modular Reactors – mikro modułowe reaktory jądrowe o mocy do 20 MWt, charakteryzujące się modułową konstrukcją, małymi rozmiarami, wysokim poziomem bezpieczeństwa i szybkim wdrożeniem. MMR oferują alternatywę dla tradycyjnych, dużych elektrowni jądrowych, umożliwiając bardziej elastyczne i zdecentralizowane podejście do produkcji energii jądrowej |
Mobbing | Prześladowanie, uporczywe nękanie i zastraszanie, stosowanie przemocy psychicznej wobec podwładnego lub współpracownika w miejscu pracy |
Model COSO I | Pierwotny model kontroli wewnętrznej opracowany przez Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Model składa się 5 komponentów, które stanowią podstawę efektywnego systemu kontroli wewnętrznej w organizacji: środowisko kontroli, ocena ryzyka, działania kontrolne, informacje i komunikacja, monitorowanie |
Model COSO II | Zaktualizowany model kontroli wewnętrznej opracowany przez Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Model skupia się na 20 kluczowych zasadach zgrupowanych w 5 komponentów i kładzie większy nacisk na zarządzanie ryzykiem oraz integrację kontroli wewnętrznej z procesami zarządzania. |
MWe | Megawat mocy elektrycznej |
MWh | Megawatogodzina (1 GWh = 1000 MWh) |
MWt | Megawat mocy cieplnej |
NABE | Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego; koncepcja zakładająca nabycie przez Skarb Państwa wszystkich aktywów związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrowniach zasilanych węglem kamiennym i brunatnym wydzielonych z Grup Energetycznych (PGE, TAURON, Enea i ENERGA) oraz ich konsolidacji wokół PGE GiEK, która zmieni nazwę na NABE |
Nm3 | Normalny metr sześcienny gazu, tj. liczba m3, jakie zająłby gaz w warunkach normalnych |
NN | Sieć niskiego napięcia, dostarczająca indywidualnym odbiorcom prąd przemienny o częstotliwości 50 Hz, pod napięciem fazowym 230 V |
NOx | Tlenki azotu |
OM | Obowiązek mocowy; zobowiązanie dostawcy mocy do pozostawania w okresie dostaw w gotowości do dostarczania określonej mocy elektrycznej do systemu przez jednostkę rynku mocy oraz do dostawy określonej mocy elektrycznej do systemu w okresach zagrożenia |
Operator systemu przesyłowego (OSP) | Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A., jednoosobowa spółka Skarbu Państwa będąca właścicielem sieci najwyższych napięć, a więc operatorem elektroenergetycznego systemu przesyłowego |
Origination | Działalność handlowa Enea Trading polegająca przede wszystkim na zawieraniu transakcji niestandardowych zakupu energii elektrycznej od wytwórców niebędących bezpośrednimi uczestnikami rynku hurtowego, wyprodukowanej w odnawialnych źródłach energii i pozostałych rozproszonych źródłach, typu: elektrociepłownie, spalarnie, przemysłowe. Nabywana przez Enea Trading energia elektryczna jest dalej sprzedawana na rynku hurtowym energii elektrycznej lub jest wykorzystywana w GK Enea |
OSD | Operator Systemu Dystrybucyjnego |
OSP | Operator Systemu Przesyłowego |
OTC | Over The Counter; zdecentralizowany rynek pozagiełdowy nieposiadający instytucji nadzorującej, na którym transakcje zawierane są bezpośrednio między kontrahentami, bez udziału pośrednika. Ceny i warunki transakcji są negocjowane indywidualnie między kupującym a sprzedającym. |
OZE | Odnawialne źródła energii |
PKZP | Pracownicza Kasa Zapomogowo-Pożyczkowa |
PN | Polska Norma |
Poligeneracja | Jednoczesne, skojarzone wytwarzanie kilku rodzajów energii (np. energii elektrycznej, ciepła, chłodu, pary technologicznej) w jednej instalacji |
Porozumienie paryskie | Plan działań wieńczący 21 Konferencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu w Paryżu, którego głównym celem jest utrzymanie wzrostu średniej temperatury na świecie na poziomie znacznie poniżej 2°C, a docelowo 1,5 °C względem epoki przedprzemysłowej |
Prop-Trading | Działalność Enea Trading polegająca na obrocie na własny rachunek kontraktami na rynkach giełdowych |
Prosument | Osoba, która wytwarza energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby za pomocą mikroinstalacji, a jednocześnie może ją magazynować i przekazywać nadwyżkę do sieci energetycznej |
PSZW | Jedyne pozwolenie lokalizacyjne na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń dla morskich farm wiatrowych. Określa ono granice akwenu, który może być wykorzystany do realizacji i eksploatacji morskich farm wiatrowych, oraz definiuje wszystkie elementy wchodzące w skład farmy wiatrowej na morzu, które na tym obszarze morskim mogą zostać zlokalizowane |
PŚ | Polityka środowiskowa |
PV | Fotowoltaika |
Rada pracowników | Organ reprezentacji pracowniczej ustanowiony przez Ustawę z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. 2006 nr 79 poz. 550). Rady pracowników powinny być tworzone u pracodawców, którzy prowadzą działalność gospodarczą i zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Obowiązek ten nie dotyczy m.in. pracodawców objętych zakresem ustawy, którzy do 24 maja 2006 r. zawarli z przedstawicielami pracowników porozumienie gwarantujące warunki informowania i konsultowania na poziomie przynajmniej równym zapisanemu w ustawie |
Raport ALC | Dokument składany przez operatorów instalacji objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Zawiera on informacje o poziomie działalności i emisjach gazów cieplarnianych danej instalacji |
RDF | Refuse-Derived Fuel; paliwo powstałe w procesie odzysku odpadów o wysokiej wartości opałowej |
REPowerEU | Plan Komisji Europejskiej polegający na uniezależnieniu Europy od rosyjskich paliw kopalnych przed 2030 r. |
SAIDI | System Average Interruption Duration Index – wskaźnik przeciętnego systemowego czasu trwania przerwy długiej i bardzo długiej (wyrażany w minutach na Klienta) |
SAIFI | System Average Interruption Frequency Index – wskaźnik przeciętnej systemowej częstości przerw długich w dostawie energii (wyrażany w liczbie przerw na Klienta) |
SCADA | Supervisory Control and Data Acquisition; system informatyczny nadzorujący przebieg procesu technologicznego lub produkcyjnego. Jego główne funkcje obejmują zbieranie aktualnych danych (pomiarów), ich wizualizację, sterowanie procesem, alarmowanie oraz archiwizację danych. |
SCO | Samoczynne częstotliwościowe odciążanie |
SCR (ang. Selective Catalytic Reduction) | Instalacja katalitycznego odazotowania spalin. Zasadą jej działania jest redukcja tlenków azotu do azotu atmosferycznego na powierzchni katalizatora, odbywająca się z wykorzystaniem substancji zawierającej amoniak |
SF6 | Sześciofluorek siarki |
Smart Cities | Inteligentne miasta; koncepcja rozwoju obszarów miejskich, wykorzystująca zaawansowane technologie informacyjno-komunikacyjne do zwiększenia efektywności operacyjnej, poprawy jakości życia mieszkańców oraz zrównoważonego zarządzania zasobami miejskimi. W inteligentnych miastach systemy takie jak zarządzanie ruchem, oświetlenie uliczne, usługi komunalne i bezpieczeństwo publiczne są zintegrowane i automatyzowane, umożliwiając optymalizację funkcjonowania miasta oraz reagowanie na potrzeby mieszkańców w czasie rzeczywistym |
Smart Grid | Inteligentne sieci elektroenergetyczne, w ramach których istnieje komunikacja między wszystkimi uczestnikami rynku energii, mająca na celu dostarczanie usług energetycznych z zapewnieniem obniżenia kosztów, zwiększenia efektywności oraz integracji rozproszonych źródeł energii, w tym także źródeł odnawialnych |
SMR | Small Modular Reactors – małe modułowe reaktory jądrowe o mocy nie większej niż 300 MW. SMR mogą występować w różnych konfiguracjach technologicznych, w tym jako reaktory lekkowodne czy wysokotemperaturowe, oferując adaptację do szerokiego spektrum zastosowań – od produkcji energii elektrycznej i cieplnej po zaawansowane procesy przemysłowe, jak produkcja wodoru czy odsalanie wody. Ich kompaktowa budowa sprawia, że są odpowiednie do instalacji w różnorodnych lokalizacjach, nawet tam, gdzie infrastruktura energetyczna jest ograniczona. |
SN | Sieć średniego napięcia, w której napięcie międzyfazowe wynosi od 1 kV do 60 kV |
SO2 | Dwutlenek siarki |
Sztuczna inteligencja (AI) | Zdolność maszyn do wykazywania ludzkich umiejętności, takich jak rozumowanie, uczenie się, planowanie i kreatywność. Dziedzina wiedzy obejmująca m. in. sieci neuronowe, robotykę i tworzenie modeli zachowań inteligentnych oraz programów komputerowych symulujących te zachowania, włączając w to również uczenie maszynowe (ang. machine learning), głębokie uczenie (ang. deep learning) oraz uczenie wzmocnione (ang. reinforcement learning) |
Taksonomia UE | Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje |
TCFD | Task Force on Climate Related Financial Disclosures; inicjatywa mająca na celu promowanie transparentności w ujawnianiu przez przedsiębiorstwa informacji finansowych związanych ze zmianami klimatycznymi, w celu lepszego zrozumienia ryzyka finansowego wynikającego z tych zmian. TCFD rekomenduje ujawnianie informacji w czterech kluczowych obszarach: nadzór korporacyjny, strategia, zarządzanie ryzykiem oraz wskaźniki i cele |
Towarowa Giełda Energii (TGE) | Jedyna licencjonowana giełda towarowa w Polsce, która od 2015 r. służy do obrotu energią elektryczną, gazem ziemnym, uprawnieniami do emisji CO2 oraz prawami majątkowymi związanymi z OZE, kogeneracją i efektywnością energetyczną |
Trackery | Specjalne konstrukcje, które umożliwiają „śledzenie” słońca przez panele fotowoltaiczne, a tym samym pozwalają uzyskać więcej energii z zainstalowanej mocy |
TWh | Terawatogodzina |
UNAP | United Nations Association Poland – Stowarzyszenie Narodów Zjednoczonych w Polsce; realizuje projekty wspierające i upowszechniające wiedzę na temat Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) i roli Polski w tej organizacji. Prowadzi programy z zakresu zrównoważonego rozwoju i Agendy 2030, aktywności społeczno-obywatelskiej, edukacji i angażowania ludzi młodych oraz z zakresu praw człowieka i demokracji. |
UPS | Uboczne produkty spalania; substancje mineralne powstające w wyniku spalania węgla kamiennego i brunatnego w elektrowniach i elektrociepłowniach |
URE | Urząd Regulacji Energetyki |
WN | Sieć wysokiego napięcia. Elektroenergetyczna sieć przesyłowa, w której napięcie międzyfazowe wynosi od 60 do 200 kV (w Polsce 110 kV). Sieć do przesyłania energii elektrycznej na duże odległości |
WSA | Wojewódzki Sąd Administracyjny |
Zakres 1 (scope 1) | Emisje bezpośrednie CO2 powstałe w wyniku spalania paliw w źródłach stacjonarnych bądź mobilnych będących własnością firmy bądź przez nią nadzorowanych, emisji powstałych w wyniku zachodzących procesów technologicznych czy ulatniających się czynników chłodniczych |
Zakres 2 (scope 2) | Pośrednie energetyczne emisje CO2 powstałe w wyniku zużywania zakupionej lub dostarczonej z zewnątrz energii elektrycznej, cieplnej, pary technologicznej, chłodu |
Zakres 3 (scope 3) | Inne pośrednie emisje CO2 powstałe w całym łańcuchu wartości firmy, np. w wyniku wytworzenia surowców lub półproduktów, zagospodarowania odpadów, transportu surowców oraz produktów, podróży służbowych Pracowników czy użytkowania produktów przez końcowych użytkowników |
Zrównoważony rozwój | Rozwój umożliwiający zaspokojenie potrzeb obecnego pokolenia bez zmniejszania szans na zaspokojenie potrzeb przyszłych pokoleń, uwzględniający oczekiwania otoczenia oraz wyzwania społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Pozwala na trwałe zwiększanie wartości organizacji oraz racjonalne zarządzanie zasobami |
ZUZP (zakładowy układ zbiorowy pracy) | Porozumienie pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi, które określa m.in. obowiązki pracodawcy wobec Pracowników oraz gwarantowane uprawnienia pracownicze |